Posle preseljenja u Bačku, odnosno u Ruski Krstur (1745.), Rusini su, u tesnoj vezi sa crkvenom opštinom, 1753. godine osnovali svoju školu, koja je na početku bila trivijalna, ali su se u njoj na rusinskom jeziku učili čitanje, pisanje, računanje i veronauka. Ovi podaci govore da je osnovna škola u Ruskom Krsturu prošla u svom veku više razdoblja: period konfesionalne škole od 1753. do 1888. godine, zatim komunalne od 1888. do 1899. i državne od 1899. do 1918. godine. Između dva svetska rata škola je bila državna. Posle 1944. godine, to je bila najpre četvororazredna osnovna škola, a kasnije, pedesetih godina – potpuna osmogodišnja škola, kakva je i danas. Osnovni zadaci konfesionalne škole bili su obezbeđivanje kvalifikovanih učitelja i izgradnja nove školske zgrade sa novim učionicama za sve veći broj učenika, kao i obezbeđivanje sredstava za održavanje školske zgrade. U ovom periodu radili su takozvani privremeni učitelji. Preko ideje o osnivanju Kapitalne škole (što je značilo povezivanje matice Rusina – Ruskog Krstura – sa drugim mestima gde žive Rusini u Bačkoj i Sremu) došlo je do reformisanja škole, u kojoj se najviše ističe rad tada najkvalifikovanijeg rusinskog učitelja Petra Kuzmjaka. U tom periodu iz krsturske škole se odlazilo u više narodne, građanske i više devojačke škole i gimnazije u Sombor, Novi Sad, Pečuj, i u učiteljske škole u Baju, Suboticu i Užgorod. Od 1899. do 1918. često su su menjali učitelji, ali bilo ih je i sve više.
Nova zgrada škole završena je 1913. godine, a upravnik je Mihajlo Poljivka. Nakon osnivanja Kraljevine Jugoslavije formira se RUSINSKO NARODNO PROSVETNO DRUŠTVO, pod čijim se patronatom štampaju prvi udžbenici na rusinskom jeziku („Čitanka za treći razred” Mihajla Poljivke, 1920. i „Bukvar” čiji su autori Mihajlo Poljivka i O. Mihajlo Mudri, 1921.). Od početka 20. veka, štampanjem „Idilskog venca” Havrijila Kosteljnika (1904.), njegove „Gramatike bačvansko-rusinskog jezika” (1923.), prve drame „Jeftajeva kći” (1927.), pojavom (sada već barda rusinske knjizevnosti – takođe školskog učitelja) Mihajla Kovača i njegove pripovetke „Atamanov sin” (1927.), itd. sve do Drugog svetskog rata, stvaraju se generacije ove škole, koje će kasnije biti oslonac ne samo u osnovnom, već i u višem i visokom obrazovanju i vaspitanju Rusina. Nakon oslobođenja 1945. godine, osnovna škola u Ruskom Krsturu nastavlja rad i, svojstveno tadašnjem vremenu, uključuje se u nastavu kao Narodna škola na rusinskom jeziku. U februaru 1945. otvorena je Državna realna gimnazija – prva gimnazija u istoriji Rusina. Gimnazija je radila do 1949. kada je transformisana u osnovnu školu, a 1970. godine gimnazija ponovo nastavlja sa radom i to prvo kao istureno odeljenje Gimnazije „Veljko Vlahović” iz Vrbasa, a zatim kao samostalna. Obrazovni centar „Petro Kuzmjak” osnovan je 1977. godine, a 1987. otvoren je novi, savremeno građen i uređen objekat i stvoreni su uslovi za vaspitno–obrazovni rad na rusinskom jeziku, od osnovnog pa sve do pozivno-usmerenog vaspitanja i obrazovanja (prema tadašnjoj reformi obrazovanja u Jugoslaviji – takozvanoj „Suvarici”).
Današnja moderna Osnovna škola „Petro Kuzmjak” ima preko 400 učenika. Gimnazija ima jedno odeljenje na srpskom i jedno na rusinskom jeziku, a takođe i jedno odeljnje na smeru turistički tehničar što je sve zajedno oko 200 učenika. U okviru škole uspešno funkcioniše i vrlo dobro opremljen srednjoškolski dom, kapaciteta 70 kreveta, sa savremeno opremljenom učeničkom kuhinjom, salom za fizicko vaspitanje i otvorenim sportskim terenima, koje okružuje pedantno i sa ukusom uređen park u kome dominira bista prvog školovanog učitelja u Rusina na ovim prostorima, Petra Kuzmjaka, čije ime i nosi škola. Na vrlo pristupačnom mestu izgrađena je i školska biblioteka čiji je kapacitet u ovom momentu oko 14 000 knjiga, dok su multimedijalne učionice i kabineti sve opremljeniji i sveobuhvatniji za izvođenje nastave radioničkog i inovatorskog tipa. Samo kabinet za informatiku i računarstvo ima petnaestak savremenih računara i skoro isto toliko se koristi u drugim prostorima škole.
